Amatora muri Amerika 2020
Kongre y'Amerika Ntirabasha Kubona Umuyobozi

Leta zunze ubumwe z'Amerika iri mu keragati kubera inteko ishinga amategeko ituzuye. Umwe mu badepite w’Umudemokarate witwa Ted Lieu ukomoka muri Leta ya California, mu burengerazuba bw’igihugu, arabisobanura mu magambo yoroheje.
Mu kiganiro yagiranye n’ikigo ntaramakuru AP cya hano muri Amerika, aragira, ati: “Ubu sinzi icyo ndi cyo. Sinzi niba ngifite ubwishingizi mu buvuzi. Sinzi niba abakozi banjye bahembwa.”
Koko rero, abadepite bashya ntibaritwa abadepite, ahubwo bitwa abadepite batowe, igihe cyose batararahira. Kandi ntibashobora kurahira igihe cyose bataratora umuyobozi wabo “Speaker”.
Bityo, nta tegeko bashobora gutora. Nta komite cyangwa komisiyo bashobora gushyiraho. Ntibashobora kugenzura imikorere ya guverinoma. Ted Lieu yongeraho ko aba badepite batowe badafite uburenganzira bwo kubona amabanga y’umutekano w’igihugu n’isi. Ati: “Ubu habaye ikibazo ntacyo twakora.”
Nabo ubwabo, n’abakozi babafasha mu miimo ya buri munsi mu nteko, ntibazi niba bazahembwa. Baribaza no ku tundi tuntu dukorwa buri munsi. Bati: “Ese imbuga nkoranyambaga zacu (websites) zizahinduka. Ese e-mail zacu zizakomeza gukora?”
Mu gihe badashobora gutora amategeko, Sena nayo ntiyabishobora. Kugirango itegeko ribeho rigomba kubanza kwemezwa n’imitwe yombi y’inteko ishinga amategeko Congress. Sena yo yararahiye kuwa kabiri, nk’uko byari biteganyijwe.
Uyu munsi, na none baragerageza gushyiraho Speaker. Inshuro zose eshashatu bamaze gutora, eshatu ejobundi kuwa kabiri n’izindi eshatu ejo kuwa gatatu, ntacyo zatanze. (AP)
USA: Imirimo yo Kwemeza Ministiri Mushya w'Ubutabera muri Sena

Muri Leta zunze ubumwe z'Amerika, uyu munsi Komite ya Sena igenzura inzego z'ubucamanza iratangira kumva uwo Perezida Joe Biden yahisemo kugirango azamubere minisitiri w'ubutabera, Merrick Garland, mu rwego rw'ibikorwa byo kumwemeza.
Komite irumva umucamanza Merrick Garland uyu munsi n'ejo kuwa kabili. Izatora ku italiki ya mbere y'ukwezi gutaha kugirango imwemeze, cyangwa imwange. Niramuka imwemeje, Sena yose nayo izatora nyuma yaho. Garland afite icyizere: Abademokarate bose uko ari 50 baramushyigikiye kandi bamwe mu basenateri bakomeye b'Abarepubulikani nabo batangiye kuvuga ko bazamuha amajwi yabo.
Imiryango iharanira uburenganzira bwa muntu, amashyirahamwe y'abapolisi, abigeze kuba abacamanza bo ku rwego rw'igihugu barenga 60, n'abigeze kuba abategetsi bo hejuru muri minisiteri y'ubutabera barenga 150 bo mu mashyaka yombi nabo batangaje ko bamwemera. Bavuga ko ari umugabo ushoboye akazi, uzi neza amategeko kandi uyubaha cyane.
Merrick Garland afite imyaka 68 y'amavuko. Yize iby'amategeko muri kaminuza ya Havard. Muri iki gihe ni perezida w'urukiko rw'ubujurire rwo ku rwego rw'igihugu mu karere k'ubucamanza ka Washington D.C., urukiko yashyizwemo na Perezida Bill Clinton mu 1997.
Yamenyekanye cyane mu 2016 ubwo uwari umukuru w'igihugu Barack Obama yamugenaga kugirango abe umucamanza mu rukiko rw'ikirenga rwa Leta zunze ubumwe z'Amerika. Ariko icyo gihe, Abarepubulikani bategekaga Sena banze kumwumva, bavuga ko batabikora mu mwaka w'amatora.
Kuri bo, gushyira umucamanza mushya mu rukiko rw'ikirenga byagombaga gutegereza umukuru w'igihugu wari gutorwa, waje kuba Trump. Garland yategereje iminsi 293 yose, kugera igihe Perezida Trump ashyiriyeho undi mucamanza koko.
Nyamara rero, nyuma yaho, mu mwaka w'amatora w'2020, undi mwanya warabonetse mu rukiko rw'ikirenga. Perezida Trump yawushyizemo umucamanza mushya ku italiki ya 26 y'ukwa cyenda, ukwezi kumwe kurengaho gato mbere y'amatora yo ku italiki ya 3 y'ukwa 11 gushize. Abarepubulikani bo muri Sena bihutishije dosiye ye jugujugu, bamwemeza mu kwezi kumwe gusa. Abademokarate byarabarakaje cyane.
Azahura n'akazi katoroshye
Merrick Garland naramuka abaye minisitiri w'ubucamanza, umwe mu bakomeye muri guverinoma ya Leta zunze ubumwe z'Amerika, azahura n'ibibazo by'ingutu.
Icya mbere: azaba yinjiye muri minisiteri yataye umurongo, iba igikoresho cya politiki. Yatangaje ko mbere yo kwemera icyifuzo cya Perezida Biden yabanje kumubaza, we na Visi-Perezida Kamala Harris, niba minisiteri y'ubutabera izagira ubwigenge bwayo. Mu kwa mbere gushize, Joe Biden yamushubije ku mugaragaro, ati: "Si jye agomba gukorera. Ashinzwe kubahiriza amategeko, gukorera itegeko nshinga, n'abaturage b'iki gihugu."
Icya kabiri: kuri Merrick Garland, "Leta zunze ubumwe z'Amerika ntiragera ku rwego rw'ubutabera rumwe ku baturage bayo bose." Mu nyandiko y'iriburiro yashyize ahagaragara aza kubanza gusoma imbere ya Komite ya Sena igenzura inzego z'ubucamanza, avuga ko "abaturage b'Abirabura n'abandi ba nyakamwe bagihura n'ivangura mu miturire, mu mashuli, mu kazi, no mu nzego z'ubucamanza." Asobanura ko aramutse abaye minisitiri w'ubutabera yakwihatira kurwanya ivangura iryo ari ryo ryose, n'ibitero byibasira inzego za guverinoma.
Muri uru rwego, azaba ashinzwe ibibazo by'Abirabura bahohoterwa n'abapolisi, byakuruye imyigaragambyo y'akaraboneka, no gukomeza gukurikirana abayoboke ba Trump amagana, barimo n'abo mu mitwe y'intagondwa z'Abazungu, bagabye igitero ku ngoro y'inteko ishinga amategeko y'igihugu ku italiki ya 6 y'ukwezi kwa mbere gushize.
Avuga ko abifitemo ubunararibonye kuko mbere yo kuba umucamanza mu rukiko rw'ubujurire, Garland yari umushinjacyaha. Ni we wayoboye anketi n'ubushinjacyaha mu rubanza rw'umugabo witwa Timothy McVeigh, wateze igisasu ku nyubakwa y'umuturirwa ya leta mu 1995 muri Oklahoma City, umurwa mukuru wa leta ya Oklahoma, iri mu majyepfo ya Leta zunze ubumwe z'Amerika. Iki gitero cyahitanye abantu 168. McVeigh yahamwe n'ibyaha yaregwaga. Urukiko rwamukatiye urwo gupfa, anyongwa mu mwaka w'2001.
Izindi anketi zitoroshye zatangiye Garland azakomeza gukurikirana naramuka yemejwe ni izireba umuhungu w'umukuru w'igihugu, Hunter Biden, ukekwaho ibyaha birebana n'imisoro, n'amavu n'amavuko y'izirebana n'imyivangire y'Uburusiya mu matora ya Leta zunze ubumwe z'Amerika yo mu 2016.
Perezida Magufuli: Imana Yarazimanganije Corona muri Tanzaniya

Prezida Magufuli avuga ko Imana yazimanganije ikiza ca Covid-19 mu gihugu ciwe. Yamara abayobozi ba Ekleziya Katolika babibona ukundi. Baragabishije muri iyi ndwi ku bindi bitigiri vyinshi vy’abantu banduye uwo mugera.
Bavuga ko Tanzaniya atari igihugu kiri ukwaco mu makungu. Basaba abayoboke babo barimwo Prezida Magufuli gusenga, yamara bakongera bagafata ingingo zimaze igihe zikwirikizwa mu bindi bice vyo kw’isi, harimwo kwirinda kuja mu bibanza bikoraniramwo abantu benshi canke kwegerana cane n’abandi.
Ikinyamakuru ca Ekleziya Katolika cashize ku rupapuro rwa mbere uno musi ku wa gatanu urwandiko runini ruvuga ko ikiza ca Corona kihari muri Tanzaniya. Ico gihugu carafashe ingingo itandukanye n’ibindi bihugu kuva mu kwezi kwa kane, igihe catangura guhagarika gutanga ibiharuro vya nyuma vy’abandura umugera wa Covid-19.
Benshi mu bategetsi bajejwe amagara y’abantu babeshuje ivyatangajwe na Prezida Magufuli vy’uko ikiza ca Covid-19 cazimanganijwe mu gihugu, barirukanywe mu kazi kabo. Tanzaniya yarafashe intambwe zikomeye mu ntumbero yo guteza imbere igisata c’ingenzi no kwirinda ingaruka zikomeye, zivuye kuri ico kiza. Izo ngingo zitegeka abanyagihugu kuguma mu ngo zabo.
Mu gihe ibihugu vyo muri Afrika biriko birondera incandago imiliyoni n’imiliyoni zo gukingira abanyagihugu bavyo, Magufuli muri iyi ndwi yaragirije abantu bakingiwe hakoreshejwe izo ncandago mu bihugu vyo mu mahanga ko bariko bazana ico kiza mu gihugu. Ntiyemera kandi niba izo ncandago zikora. Yasavye ubushikiranganji bujejwe amagara y’abantu kutihutira ivyerekeye incandago batabanje kumenya neza ko ata bibazo zifise.
Abajijwe ku vyerekeye Tanzaniya ku musi wa kane, umuyobozi w’ikigo kijejwe kwirinda n’ukurwanya indwara muri Afrika, John Nkengasong, yabwiye abamenyeshamakuru ko mu gihe abanyafrika batorwaniriza hamwe ikiza ca Covid-19 ku mugabane wose wa Afrika, bazoba bagiye mu kaga gakomeye
Amatohoza ku Cateye Covid-19 Yatanguye

Abahinga b'ishami rya ONU ryitaho amagara y'abantu kw'isi, OMS, bagendeye uno musi ku wa gatanu ibitaro vyavuye abantu ba mbere banduye umugera wa Covid-19 mu gisagara ca Wuhan mu gihugu c'Ubushinwa.
Urugendo muri ivyo bitero rwabaye urwa mbere abo bahinga bagize inyuma yuko bikumiye mu kiringo c’indwi zibiri. Umuvugizi w’ishirahamwe OMS, Margaret Harris, avuga ko igikorwa cabo mu gisagara ca Wuhan kizokwisunga ingendo ziteguwe n’abategetsi b’Ubushinwa kubera ingingo zafashwe ku bijanye n’ukurwanya ikiza ca Covid-19.
Amenyesha ko bazovugana gusa n’abantu batandukanye babonwa ko bafise ico baterera mw’itohoza ku mamuko y’umugera wa Covid-19. Zhang Jixian, umuyobozi w’ibitaro abahinga b’ishirahamwe OMS bagendeye uno musi ku wa gatanu avurwa ko ari we wa mbere yatangaje izina rya virus ya Corona inyuma yuko avuye umugore n’umugabo bageze mu za bukuru mu mpera z’umwaka w’i 2019.
Abo bahinga ba OMS babonanye n’abaganga hamwe n’abakozi bo muri ivyo bitaro bavuye abantu ba mbere barwaye bivuye ku mugera wa Covid-19. Bavuganye ibitari bike ku vyerekeye akazi kabo.
Bitegekanijwe ko bagendera ibigo vy’ugupimiramwo imiti n’incandago, amasoko n’ibitaro mu kiringo c’indwi zibiri basigaje mu gisagara ca Wuhan, aho umugera wa Corona watowe ubwa mbere mu mpera z’umwaka w’i 2019.
Joe Biden Aratangaza Gahunda yo Guhangana na Covid-19

Joe Biden watorewe kuba perezida w'Amerika kuri uyu wa kane aratangaza gahunda yo guhangana n'ikiza cya virusi ya Corona. Iyo gahunda irimo kongera inkingo zitangwa no kurwanya ingaruka icyo kiza cyagize ku bukungu.
Biteganijwe ko iyo gahunda ari buze kuyitangaza mu ijambo ari buvuge kuri uyu mugoroba. Yamaze gushyiraho intego yo kuzaba hatanzwe inkingo zigera kuri miliyoni 100 mu misi yambere 100 y'ubutegetsi bwe uhereye ku italiki 20 z'uku kwezi kwa mbere.
Muri gahunda ye, byitezwe ko hashobora kubamo kongera ingengo y'imali yo kwagura gahunda yo gutanga inkingo z'ikiza cya Covid 19. Ubutegetsi bw'Amerika bwemeje ku buryo bw'ingoboka ikoreshwa ry'ubwoko bubiri bw'inkingo butandukanye. Bwombi busaba ko umuntu ahabwa urwo rukingo inshuro ebyiri. Kugeza ubu abantu barenga miliyoni 10 ni bo bamaze guhabwa urukingo rwa mbere.
Gahunda ya Biden yo kurwanya ikiza cya virusi ya Corona kandi yitezwe ko ishobora kubamo indi nkunga y'amafaranga izahabwa imiryango y'abaturage b'Amerika. Iheruka gutangwa yatindijwe nuko habayeho kutumvikana ku byerekeye ingano yayo.
Umujyanama wa Perezida Biden mu byerekeye ubukungu Brian Deese, ku wa gatatu yavuze ko muri gahunda nshya hazaba hakubiyemo n'inkunga ku bakora ubucuruzi buciriritse. Yavuze ko Inteko Ishinga Amategeko izabanza kwita ku gutora ingingo zirebana n'ingamba zo gutanga iyo nkunga nyuma ikareba mu buryo bwagutse ibyo kuzahura ubukungu n'ibyerekeye ubuvuzi n'ibikorwa remezo.
Perezida Trump Arezwe Ubwa Kabiri muri Sena

Abadepite mu nteko ishinga amategeko y'Amerika bemeje umwanzuro w'ikirego bashaka gushyira kuri Perezida Donald Trump muri Sena, ikirego bita Impeachment mu Cyongereza.
Mbere y'itora, abadepite babanje kujya impaka ndende. Umukuru w'Umutwe w'Abadepite wa Congress, Nancy Pelosi, afungura izo mpaka, yavuze ko "Perezida Trump ari icyago ku buryo budasubirwaho." Ati: "Turabizi twese ko perezida wa Leta zunze ubumwe z'Amerika yashishikarije rubanda kwigomeka ku nzego z'ubutegetsi. Bafashe intwaro bagamije kurwanya igihugu cyacu twese dukunda."
Pelosi, ati: "Abateye Capitol, ingoro y'inteko ishinga amategeko y'Amerika mu cyumweru gishize, si abantu bakunda igihugu. Ahubwo ni abaterabwoba. Amategeko agomba kubahana yihanukiriye. Ibyo bakoze ntibyaturutse mu kirere. Boherejwe na Perezida, abatumye "kurwana bahennye." Pelosi, ati: "Amagambo akora ibara. Ukuri kurahenda. Bagomba kubiryozwa." Yemeza ko Trump yashakaga "kugundira ubutegetsi ku ngufu."
Umuyobozi w'Umutwe w'Abadepite yasabye abadepite kwemeza ikirego kuri Trump, ikirego cyo gushishikariza rubanda kwigomeka ku nzego z'ubutegetsi. Pelosi yasabye Sena, igomba kukiburanisha mu minsi iri imbere, kugihamya Trump.
Abadepite b'Abademokarate bose bafashe ijambo bagushije mu rya Pelosi. Bashimangira ko igitero cyamennye amaraso: cyaguyemo abantu batanu barimo umupolosi umwe mu bashinzwe kurinda Capitol. Abademokarate bavuga kandi ko igitero "cyari kigamije kwica Visi-Perezida wa Repubulika Mike Pence, n'umuyobozi w'Umutwe w'Abadepite Nancy Pelosi," nimero ya kabiri n'iya gatatu mu butegetsi bw'igihugu inyuma ya Perezida Trump. Bose bavuga ko abateye Capitol ari abanzi b'igihugu.
Abadepite b'Abarepubulikani hafi ya bose barwanyije ikirego bivuye inyuma. Bamwe, bati: "Abademokarate batangiye gushaka gukura Perezida Trump ku butegetsi ataranabutangira. Barabigerageje mu mwaka ushize birabananira. None n'ubu dore ibyo barimo!" Abandi Barepubulikani bamaganye ikirego bavuga ko inteko ishinga amategeko itakurikije inzira nyayo. Bayirega ko itakoze anketi, ko itigeze ihamagara abatangabuhamya, kandi ko itahaye uregwa, Perezida Trump, umwanya wo kugira icyo abivugaho.
Buri mudepite yahabwaga umwanya wo gutanga igitekerezo cye nta wundi umuvugiyemo. Bose bari bambaye udupfukamunwa. Bose kandi bahurije ku bintu bibiri: icya mbere, bamaganye bivuye inyuma igitero cyibasiye ingoro yabo, bakomera n'amashyi, bose bahagurutse, abapolisi bakigaragajemo ubutwari. Icya kabiri: nta n'umwe wigeze avuga ko amatora yibwe, nk'uko Perezida Trump ahora abivuga. Ahubwo bose bavuze ko Joe Biden azimikwa uko biteganyijwe kuwa gatatu w'icyumweru gitaha.
Nyuma y'impaka, abadepite bakoze itora, bemeza ikirego n'amajwi 232, arimo icumi y'Abarepubulikani, ku 197 y'abatoye "OYA". Bitandukanye no mu mwaka ushize, ubwo Abarepubulikani bose uko bangana, nta n'umwe uvuyemo, banze kwemeza ibirego by'Abadepite, mu rubanza rwa mbere baburanye na Perezida Trump muri Sena.
Nancy Pelosi ntiyatangaje igihe azagereza ikirego muri Sena.
Perezida Trump abaye perezida wa mbere na mbere mu mateka ya Leta zunze ubumwe z'Amerika inteko ishinga amategeko igiye kuburanisha inshuro ebyiri. Ashigaje icyumweru kimwe kugirango manda ye ibe irangiye. Urubanza rwe muri Sena ruzaba yaravuye ku butegetsi, ariko Sena ntiratangaza igihe urubanza ruzatangirira. Icyaha kiramutse kimuhamye ashobora guhabwa igihano cyo kutazongera burundu kwiyamamariza umwanya uwo ari wose unyura mu matora.
Umuyobozi w'Umutwe w'Abadepite yashyizeho itsinda ry'abadepite icyenda bazaba abashinjacyaha. Bakuriwe n'umunyamategeko Jamie Raskin, umwe mu bahagarariye leta ya Maryland muri Congress.
Abandi ni Diana DeGette wo muri leta ya Colorado, David Cicilline wo muri Rhode Island, Joaquin Castro muri Texas, Eric Swalwell wo muri California, Ted Lieu nawe wo muri California, Joe Neguse wo muri Colorado, Madeleine Dean wo muri Pennsylvania, na Stacey Plaskett uhagarariye ibirwa bya Leta zunze ubumwe z'Amerika byitwa Virgin, biri mu nyanja ya Caraïbes.
USA: Guhiga Bukware Abashyigikiye Trump Bateye Congres y’Amerika

Muri Leta zunze ubumwe z'Amerika, abashinjacyaha baratangaza ko barimo bakurikirana abantu amagana bakekwaho uruhare ku gitero cyo ngoro y'inteko ishinga amategeko mu cyumweru gishize.
Abashinjacyaha bavuga ko bamaze kumenya neza abantu 170, kandi ko biteguye guta muri yombi abandi benshi mu minsi iri imbere. Inzego z'ubutabera zirimo zirakora anketi z'akataraboneka mu gihugu cyose no guhiga bukware abagiye mu gitero.
FBI, urwego rw'ubugenzacyaha rwa Leta zunze ubumwe z'Amerika, ivuga ko yabonye abantu bayiha amakuru barenga ibihumbi ijana. Arimo amafoto, amashusho ya videwo, n'ubutumwa bwatambutse ku mbuga nkoranyambaga.
Mu bamaze gutabwa muri yombi harimo umudepite wo mu nteko ishinga amategeko ya leta ya Virginia y'uburengerazuba iri mu majyepfo ya Leta zunze ubumwe z'Amerika, n'umugabo wo muri leta y'Arkansas, nayo iri mu majyepfo y'igihugu, wifotoje yishyize mu munezero utangaje mu ntebe y'umukuru w'Umutwe w'Abadepite, Nancy Pelosi, yashyize n'ibirenge bye ku meza y'ibiro by'uyu muyobozi.
Abateye Capitol, ingoro y'inteko ishinga amategeko y'Amerika, bashinjwa ibyaha birimo ibyoroheje nko kwinjira ahantu batemerewe, gusahura no kwangiza umutungo wa leta, n'ibindi biremereye birimo gukomeretsa n'ubuhotozi, byo bishobora gutuma bafungwa kugera ku myaka 20.
Biden Yagenye Samantha Power nk’Umukuru wa USAID

Perezida Joe Biden yagenye Samantha Power nk’umukuru w’ikigo c’Amerika kijejwe iterambere kw’isi, USAID. Umupfasoni Samantha Power yahoze ari Ambasaderi w’Amerika muri ONU ku ntwaro ya Barack Obama.
Akaramuka yemejwe n’Inama Nkenguzamateka, azoba agiye kungora ico kigo gihabwa amafaranga yo gukoresha agera ku miriyaridi 20 z’amadorali ku mwaka ku mwaka.
Biden yatanganje kandi ko ayo mabanga ya Samantha Power ubu ashizwe ku rwego rw’igisata kijejwe umutekano mu biro vya Presidence y’Amerika. Biden amugena, yashimangiye ko USAID izofasha mu rugamba rwo kurwanya ikiza ca Corona kw’isi mu gushigikira ibihugu bisinzikaye gusumba ibindi.
Biden yavuze ko Samantha Power ari “Intashikirwa mu bikorwa vyiwe”.
Samantha Power yabaye ambasaderi w’Amerika muri ONU kuva mu 2013 gushika mu 2017. Mu 2003, yahawe agashimwe kitwa “Pulitzer” yaronse kubera igitabo yise “A Problem from Hell: America and the Age of Genocide," kigaruka ku ruhara rw’Amerika mu gukumira jenoside mu bihugu bitandukanye
Abademokate Bizeye ko Abadepite Bemeza ko Trump Avanwa ku Butegetsi

Abadepite b'inteko ishinga amategeko ya Leta zunze ubumwe z'Amerika - Congress uyu munsi barateganya gutora umwanzuro wemeza ikirego bashaka gushyira kuri Perezida Donald Trump muri Sena, ikirego bita Impeachment mu Cyongereza.
Abademokate bizeye ko abadepite baza kwemeza umwanzuro. Icya mbere: bafite ubwiganze bw'amajwi. Icya kabiri: abadepite benshi b'Abarepubulikani nabo batangaje ko baza kuwutora. Bitandukanye no mu mwaka ushize, ubwo Abarepubulikani bose barwanyije ibirego by'Abadepite, mu rubanza rwa mbere baburanye na Perezida Trump muri Sena.
Abadepite barateganya kurega Perezida Trump icyaha kimwe cyo gushishikariza rubanda kwigomeka ku nzego z'ubutegetsi. Bavuga ko ari inyuma y'igitero abamushyigikiye bakoze, mu cyumeru gishize, ku ngoro y'inteko ishinga amategeko, cyaguyemo abantu batanu.
Umuyobozi w'Umutwe w'Abadepite muri Congress, Nancy Pelosi, aratangaza ko yashyizeho itsinda ry'abadepite icyenda bazaba abashinjacyaha. Bakuriwe n'umunyamategeko Jamie Raskin, umwe mu bahagarariye leta ya Maryland muri Congress.
Donald Trump ashigaje icyumweru kimwe gusa kugirango manda ye ibe irangiye. Urubanza rwe muri Sena ruzaba yaravuye ku butegetsi. Icyaha kiramutse kimuhamye ashobora guhabwa igihano cyo kutazongera burundu kwiyamamariza umwanya uwo ari wose unyura mu matora. Agiye kuba perezida wa mbere mu mateka ya Leta zunze ubumwe z'Amerika inteko ishinga amategeko igiye kuburanisha inshuro ebyiri.
Iki kirego cy'Umutwe w'Abadepite gikurikiye irindi geregaza ryo gukura Perezida Trump ku butegetsi ryaraye ryanze. Mu ijoro ryakeye, abadepite bemeje, n'amajwi 223 kuri 205, umwanzuro usaba Visi-Perezida wa Repubulika, Mike Pence, gukoresha ivugurura ry'itegeko nshinga rya 25, riteganya ko we n'ubwiganze bw'inama y'abaminisitiri bashobora kwemeza ko umukuru w'igihugu atagishoboye gutegeka, bityo bakamukuraho.
Uyu mwanzuro ntiwari itegeko. Mike Pence yandikiye Nancy Pelosi ko adashaka kuwukurikiza. Ni bwo abadepite bafashe inzira ya “Impeachment”.
Perezida Trump Aramirira Kure Utwigoro Two Kumukura ku Butegetsi

Perezida wa Reta zunze ubumwe z’Amerika, Donald Trump yavuze kuri uyu wa kabiri ko utwigoro abashingamateka b’abademokrate barimwo two kumukura ku butegetsi ari “Ibiterasoni.”
Yabishikirije abamenyeshamakuru ku ncuro ya mbere, inyuma y’aho ibihumbi vy’abanywanyi biwe bashwabadukiye ku nyubakwa y’inama nshingamateka ku musi wa gatatu kugerageza guhagarika iyemezwa rya Joe Biden. Trump yarahakanye ico cose coza kimwemeza ko yagize uruhara muri iyo migumuko yatumye abantu batanu bahasiga ubuzima.
Yavuze ko amajambo yiwe yasuzumwe, kandi ko abantu bibajije ko yari abereye kandi ko utwigoro two kumukura ku butegetsi ari urukurikirane rwo kumuhiga nk’umurozi vyabaye muri iki gihe ca manda yiwe. Yashikirije ko yipfuza ko ata yindi migumuko n’ubwicanyi vyoba igihe Biden azoba ashikiriye ubutegetsi ariko ko utu twigoro tw’abademokrate two kugerageza kumukura ku butegetsi biriko vyongereza ishavu mu bantu.
Inama nshingamateka yategekanya gutora kuri uyu wa kabiri integuro y’itegeko risaba icegera ca perezida Mike Pence hamwe n’abagize reta kwisunga ububasha bahabwa n’ibwirizwa shingiro bakamukura kuko atabikwiye.
USA: Inama Nshingamateka Yashizeho Ikirego co Gukura Perezida Trump

Inama nshingamateka ya Reta zunze ubumwe z’Amerika yateye intambuko kuri uyu wa mbere yo gushiraho ikirego kigamije gukura Perezida Donald Trump ku butegetsi. Bamwagiriza guhamagarira abanywanyi biwe mu migumuko yabaye mu ndwi iheze ku nyubakwa y’inama nshingamateka kugira baburizemwo ibikorwa vyo kwemeza intsinzi ya Joe Biden.
Naho ikiringo c’imyaka ine ciwe kizorangira kw’italiki ya 20 y’ukwezi kwa mbere, iki kirego kivuga ko Trump azoguma ari intambamyi y’umutekano w’igihugu, demokarasi hamwe n’ibwirizwa shingiro mu gihe yokwemererwa kuguma ku butegetsi.
Inama nshingamateka igwiriyemwo abademokrate ishobora gutora mu musi umwe canke ibiri iri imbere kuri iryo tegeko ryo gukura Trump ku butegetsi. Abashingamateka b’abademokrate 218 barasinye kuri iryo bwirizwa ry’ikirego ariko ntamurepublikani arasinya ko agomba gukura uwo muperezida w’umurepublikani.
Ariko ntibiragaragara nimba abategetsi mu nama nshingamateka bashobora kuzoca barungikira ico kirego Sena kugira ice urubanza nimba yokwegekako icaha Perezida Trump no kumukuza ku butegetsi, mu gihe hasigaye iminsi idashika cumi ngo manda yiwe irangire.
Perezida yatowe Joe Biden we avuga ko yipfuza ko icihutirwa ubwa mbere kwoba ukwemeza abashikiranganji yahisemwo ko bazomufasha igihe azoshikira ubutegetsi. Yipfuza kandi ko abandi bafasha biwe yagenye bokwemezwa kugira yihutire kuzamura ubutunzi bw’Amerika bwasubijwe inyuma n’ikiza ca Covid-19.
Bubaye ubwa kabiri Inama nshingamateka ishiraho ikirego kuri Perezida Trump. Ubwa mbere hari mu 2019, aho iyo nama yamwagirije kugerageza gusaba Ukraine gucapfuza Biden imbere y’amatora yo mu kwezi kwa cumi na kumwe, ariko Sena yaramwejeje mu ntango z’ukwezi kwa kabiri.
Nancy Pelosi Asaba ko Donald Trump Akurwa ku Butegetsi

Umukuru w'abadepite mu nteko ishinga amategeko ya Leta zunze ubumwe z'Amerika, Nancy Pelosi, aratangaza ko baza gusaba visi-Perezida wa Repubulika, Mike Pence, gukura ku butegetsi Perezida Donald Trump.
Mu ibaruwa yandikiye abadepite bagenzi be bose bo mu ishyaka rye ry'Abademokarate, umutegarugoli Pelosi avuga ko Umutwe w'Abadepite wa Congress ugomba gutora uyu munsi kuwa mbere umwanzuro usaba Pence gukoresha ivugurura ry'itegeko nshinga rya 25.
Iri vugurura riteganya ko visi-perezida ashobora kwifashisha inama y'abaminisitiri bakemeza ko, bibaye ngombwa, umukuru w'igihugu atagishoboye gutegeka, maze bakamukuraho. Icyo gihe visi-perezida ni we uhita ajya ku butegetsi.
Nancy Pelosi avuga ko Pence agomba gusubiza umwanzuro w'abadepite mu masaha 24. Ati: "Bitabaye ibyo, abadepite bo bazahita batangira gutegurira Perezida Trump ikirego bazashyikiriza Sena kugirango ikiburanishe," ikirego bita Impeachment mu Cyongereza.
Nk'uko itegeko nshinga ribiteganya, Nancy Pelosi ni we nimero ya gatatu mu butegetsi bwa Leta zunze ubumwe z'Amerika, inyuma ya Perezida Trump na Visi-Perezida Mike Pence. Mu ibaruwa ye, asobanura ko gushaka gukuraho Perezida Trump ari mu rwego rwo "kurengera itegeko nshinga na demokarasi." Ati: "Tugomba kubikora vuba byihutirwa, kuko muri uyu mwanya, uyu muperezida ni icyago kuri byombi," itegeko nshinga na demokarasi.
Buri munsi, abanyapolitiki bo mashyaka yombi, Abademokarate n'Abarepubulikani, bagenda biyongera basaba ko Perezida Trump agomba kuva ku butegetsi vuba, atararangiza manda ye mu minsi icyenda iri imbere.
Bashaka kumuryoza igitero abayoboke be bakoze, kuwa gatatu w'icyumeru gishize, ku ngoro y'inteko ishinga amategeko, cyaguyemo abantu batanu. Bavuga ko Perezida Trump ari we nyirabayazana wacyo. Kugeza ubu, we cyangwa ibiro bye ntacyo baravuga ku migambi yo kumukura ku butegetsi.
Abadiplomate b'Amerika Basaba ko Perezida Trump Akurwa ku Butegetsi

Abadiplomate baserukira Reta zunze ubumwe z’Amerika mu makungu bavuze ko abategetsi bakwiye kwifashisha ivugurura ry'ibwirizwa shingiro rya 25 kugira bakure Perezida Donald Trump ku Butegetsi.
Kuri uyu w'Imana bakoze ikintu kitamenyerewe gukorwa mu gusohora urwandiko rwiyamiriza ivyakozwe na Perezida Donald Trump, aho yagomoreye abayoboke biwe gutera Congres.
Abo baserukira Amerika mu makungu bavuga ko ivyabaye ku musi wa gatatu vyononye icizere Amerika ifitiwe mu makungu, cane cane ico guteza imbere no kurwanira demokarasi.
Abo badiplomate baragaragaza kandi ko bababajwe no kubona umushikiranganji w’Amerika w’imigenderanire n’ayandi makungu, Mike Pompeo, abarongoye, azwi cane ko ari soma mbike na Perezida Trump ataco arashikiriza co gutunga urutoke perezida kuri iyi migumuko yabaye. Bavuga kandi ko bababazwa nuko atavuze ko abadiplomate bari mu mahanga bashobora guhura n’ibibazo mu guteza imbere demokarasi.
Ntiharamenyekana igitigiri c’abadiplomate basinye kuri urwo rwandiko rwabonywe n’itororokanirizo ry’amakuru ry’Abanyamerika, The Associated Press.
Ubushikiranganji bw’imigenderanire n’ayandi makungu bakukira ntibwashotse bugira ico bushikirije igihe bwabazwa ico buvyiyumvirako.
ONU Iramagana Igitero ku Nteko Ishinga Amategeko y’Amerika

Komiseri mukuru w’ishami ry’umuryango w’abibumbye ryita ku burenganzira bwa muntu, Michelle Bachelet, yamaganye igitero cyagabwe kuwa gatatu ku ngoro y’inteko ishinga amategeko y’Amerika, izwi nka U.S. Capitol. Yavuze ko ari ukwibasira ubwisanzure bwa demokarasi kandi ahamagarira iperereza ricukumbuye ku byabaye.
Bachelet yamaganira icyo gitero ku bayobozi b’abanyapolitiki bagoreka ukuri babigambiriye kandi bashishikariza urugomo n’urwango. Umuvugizi w’ishami rya ONU ryita ku burenganzira bwa muntu, Ravina Shamdasani, yavuze ko ibyo bavuga ko amajwi yibwe mw’itora, ari bumwe mu buryo bwo gusuzuguza inzira ya politiki muri Amerika.
Shamdasani avuga ko ari ibyo kwishimira, kubona ibyo bikorwa bitarageze ku ntego. Ariko avuga ko ingaruka za byo zisenya, zinahungabanya inzira ya demokarasi, ari ibintu bibabaje.
Shamdasani avuga ko urugomo ku bitangazamakuru rwakongejwe n’imvugo yumvikanisha ko abanyamakuru ari abanzi ba rubanda. Akongeraho ko hagaragaye ibimenyetso by’uko abazungu bari hejuru y’abandi, byari byitwajwe n’abagabye igitero mu nzu Congress y’Amerika ikoreramo, ko ari ibintu bibabaje cyane. Akavuga ko komiseri mukuru w’ishami rya ONU ryita ku burenganzira bwa muntu, Michelle Bachelet, yamagana ibyo bimenyetso byerekana urwango rushingiye ku moko, kandi ko ahamagarira abayobozi bose b’abanyapolitiki, kubyamagana nabo. Avuga kuba umupolisi n’abandi bantu bane barahasize ubuzima ari ibintu bibabaje, agasaba ko hakorwa iperereza.
USA: Impaka zo Kweguza Perezida Donald Trump Zatangiye

Mu gihe Perezida Donald Trump asigaje iminsi 13 ku butegetsi, Abagize inteko ishinga amategeko bo mu ishyaka ry’Abademokarate basabye ko ahita yirukanwa nyuma y’uko ahamagariye ikivunge cy’abamushyigikiye guteza akaduruvayo ku biro by’ingoro y’inteko ishingamategeko.
Umusenateri wo muri leta ya New York witwa Chuck Schumer yavuze ko « ibyabaye ku ngoro y’inteko ishinagamateko ari igitero kuri leta zunze Ubumwe z’Amerika kandi cyatewe n’umukuru w’igihugu ubwe. » asanga perezida akwiye guhita yirukanwa mu biro by’umukuru w’igihugu.
Senateri Schumer ugiye kuyobora sena izaba yiganjemo abademokarate yavuze ko uburyo bwiza kandi bwihuse bwo kuvana ari Trump ku butegetsi ari uko visi perezida Mike Pence n’abarepubulikani biganje mu nteko bakwiyambaza ingingo ya 25 yo mu itegekonshinga ry’Amerika ivuga ko perezida atagishoboye kuyobora. Yagize ati « ibi byakorwa uno munsi kandi visi perezida na sena nibatabikora, birasaba ko abadepite bongera bagaterana kugira ngo bavane perezida ku butegetsi.
Abagize inteko ishinga amategeko na bo bashyigikiye umugambi wo kumuvana ku butegetsi igitaraganya. Muri bo harimo uyoboye inteko ishingamategeko madame Nancy Pelosi wavuze ko harebwa ibyo itegeko nshinga riteganya cg abagize kongre igaterana bwa kabiri ishaka kumweguza, nubwo biteganyijwe ko perezida mushya watowe, Joe Biden azarahira ku itariki 20 z’uku kwezi agahita atangira imirimo.
Mu magambo ye, Pelosi yavuze ati « nubwo hasigaye iminsi 13, umunsi uwo ari wo wose Amerika yagwa mu kaga kuko ibyo Trump yakoze ari nk’ubwigomeke bw’inyeshyamba ».
Mu kiganiro n’abanyamakuru, madame Pelosi yagiye avuga amwe mu mazina y’abasenateri ababaza impamvu bakomeje kurebera. Yavuze ati « ese abasenateri baracyashidikanya ko uyu mugome yahindanya demokarasi yacu mu minsi 13? »
Depite w'umurepublikani wo muri leta ya Illinois unenga Trump, Adam Kinzinger, we yavuze ko «ibimenyetso byose byerekana ko perezida atatandukiriye inshingano gusa ahubwo yanayobye. » Ku ruhande rwe, umudepite ukomoka muri New York wumvikana kenshi anenga Trump, Alexandira Ocasio-Cortez, yatangaje ko yamaze kwegeranya ingingo zo kweguza perezida Trump.
Perezida watowe Joe Biden uherereye muri Leta ya Delaware, atuyemo, kandi ari ho azava yinjira mu ngoro y’umukuru w’igihugu, ejobundi ku wa gatatu w’iki cyumweru yatangaje ko amahano yabaye kuri Capitol ari uguhonyanga demokarasi ndetse ari n’umunsi wijimye kurusha iyindi mu mateka y’Amerika.
N'ubwo iki gikorwa cyagawe n’abatari bake, abashyigikiye Trump bo bakomeje kwemeza ko akavuyo katatejwe n’abandi batari mu bashyigikiye perezida Trump nubwo nta bimenyetso bifatika babirangira. Bavuga ko byatejwe n’abahezanguni bo mu itsinda ryitwa Antifa bivanze n’abashyigikiye Trump.
Umudepite wo muri leta ya Alabama yanditse ku rukuta rwa Twitter agira ati « mureke kuba nk’ibitangazamakuru bibeshya ngo mwihutire kuvuga kubyabaye kuri Capitol. Mutegereze ibizava mu iperereza. » Abandi barimo nka ambasaderi John Bolton usigaye urwanya Trump cyane nyuma y’uko asezeye ku mwanya w’umujyana mu by’umutekano; baranenga umugambi wo gutekereza kuvana Trump ku butegetsi asigajeho inyumweru 2 gusa.
Byifashe bite hagati ya Donald Trump na Mike Pince?
N'ubwo Bolton yemera ko kuba Trump avuga ko yibwe amajwi ntabashe gutsinda manda ya kabiri, ariko ku wa gatatu w’iki cyumweru yabwiye televiziyo CNN ko Trump akwiye gutwarwa gake gake ngo hatangirika byinshi kurushaho.
Uretse kuba yaranze kwifatanya n’abashakaga kuburizamo umuhango wo kwemeza burundu insinzi ya Biden, nta kindi kimenyetso na kimwe cyerekana ko visi perezida Pence yashyigikira, mu buryo Ubwo ari bwo bwose, umugambi wo kuvana perezida Trump ku butegetsi igihe kitageze. Cyakora byinshi mu binyamakuru byo muri Amerika byanditse ko ku wa gatatu w’iki cyumweru benshi mu bakora mu biro bya perezida Trump baganiraga ku buryo yavanwaho, mu gihe abadepite bo barimo basuzuma iyemezwa ry’insinzi ya Biden.
Ikinyamakuru the Washington Post cyanditse ko umwe mu bategetsi yavuze ko inyifato ya Trump mu minsi ye ya nyuma ku butegetsi iteye umujinya n’ubwoba mu gihe undi we yavuze ko ari ubusazi ndetse burenze urugero. Trump na we yashyize hanze videwo asaba abigaragambyaga « gusubira iwabo”, ariko ashusha nk’ubashima agira ati «turabakunda, muri ab’agaciro. »
Nyuma yo kuyobora inama y’ibyemejwe na koleji y’abatora, Mike Pence yasomye umwanzuro w’uko we na perezida Trump yari yungirije batsinzwe amatora, Trump na we yabyemeye ariko agononwa.
Trump wari waranze kwemera ko yatsinzwe na Biden mu matora, yabaye ahagaritswe by’agateganyo kuri Twitter kubera gutinya ko yahamagarira abaturage kongera guteza imidugararo. Mu ijoro rishyira uyu wa kane, umunyamabanga wa Trump yasohoye itangazo rigira riti «nubwo ntemeranya na gato n’ibyavuye mu matora byaje kwerekana ko natsinzwe, ndabizeza ko ku itariki 20 z’uku kwezi ubutetsi buzahererekanywa mu mahoro. Namye mvuga ko nzatuza ari uko amajwi y’ukuri ari yo ahawe agaciro. Mu gihe iri ari ryo herezo rya manda ya mbere y’agatangaza mu mateka y’abayoboye Amerika, ni na yo ntangiriro ahubwo yo guharanira ko Amerika yongera gusubirana ubuhangange yahoranye. » Ntabwo bizwi neza niba ibi yabitewe n’igitutu cy’uko ashobora kuvanwa ku hutegetsi cyangwa indi mpamvu.
Mbere gato y’uko inteko ishingamategeko itangira kunonosora ibyavuye muri koleji y’abatora muri za leta, Trump yari yahamagariye imbaga y’abamushyigikiye bari hafi y’ingoro ya perezida, kwanga ibyavuye mu matora. Yanasabye Vis perezida we Pence kuburizamo gahunda yo kwemeza Biden nka perezida watsinze amatora, ariko Pence amuhakanira avuga ko nta bubasha afite bwo kuburizamo uwo muhango.
Ku gicamunsi cyo ku wa gatatu Trump yahamagariye imbaga y’abamushyigikiye bari biganjemo abambaye ingofero zitukura zanditseho intero ye «make America great again cg gusubiza Amerika ubuhangange bwayo » kwerekeza ku ngoro y’inteko ishingamategeko, Capitol. Yarababwiye ati «tugiye kwerekeza kuri Capitol kandi ndaba ndi hamwe namwe. Turagenda n’amaguru, kandi turakomera amashyi abasenateri bacu n’abadepite, cyakora Hari bamwe muri bo tudashimira, kuko igihugu cyacu ntitwatuma gisubira inyuma. Mugomba kwerekana imbaraga kandi mugomba gukomera. »
Trump yahise yinjira mu modoka ye yo mu bwoko bwa Limosine yerekeza ku biro by’umukuru w’igihugu mu gihe imbaga y’abamushyigikiye bahise birara mu bapolisi binjira mu ngoro y’inteko ishingamategeko, bamenagura amadirishya; bigarurira ingoro y’abadepite n’abasenateri n’ibiro bya bamwe muri bo, mbere y’uko abashinzwe umutekano bongera gushyira ibintu mu buryo. Ikigo cy’igihugu gishinzwe iperereza muri Amerika, FBI kuri uyu wa Kane cyatangije iperereza hashakishwa abigaragambya bateje aka kavuyo.
Kwegura kwa bamwe mu bategetsi
Abenshi mu bategetsi bahise begura nyuma y’izi mvururu zatejwe kuri Capitol zisembuwe na perezida Trump ubwe. Minisitiri ushinzwe ubwikorezi, Elaine Chao yeguye kuri uyu wa Kane, ni na we wa mbere weguye mu bagize guverinema. Minisrri wa kabiri weguye kuwa kane ni Betsy Devos w'uburezi. Mick Mulvaney wahoze akuriye abakozi mu biro bya perezida wanari intumwa yihariye ya perezida Trump muri Irlande y’amajyaruguru, na we yeguye. Mulvaney yabwiye televiziyo CNBC ko umwanzuro yafashe yawumenyesheje minsitiri w’ububanyi n’amahanga, Mike Pompeo mu ijoro ryo ku wa gatatu. Yavuze ati «sinabivamo rwose. Sinshobora gukomeza kuba muri ubu buyobozi. »
Facebook Forum